Wegwijs in het Posthuis Theater

Historie

Wie de geschiedenis van het Posthuis Theater zoekt, zoekt eigenlijk de historie van Heerenveen. Het Posthuys is bij het ontstaan van Heerenveen in 1551 vermoedelijk dan al een herberg. De herberg wordt een pleisterplaats voor de postkoetslijn Zwolle-Leeuwarden. Het Posthuis Theater is met andere woorden al eeuwenlang het hart van Heerenveen.
Het Posthuis Theater aan de Fok 78 (ingang: Achter de Kerk 2) in Heerenveen heeft volgens vele bezoekers de leukste theaterzaal van Noord-Nederland. Artiesten die in het Posthuis optreden, spreken zelfs wel over “het kleine Carré”. De gezellige intimiteit van de theaterzaal maakt een bezoek aan het Posthuis Theater altijd de moeite waard. Dat is al jaren zo. Sterker nog, het Posthuis is al eeuwenlang het culturele en sociale hart van Heerenveen.

Het Posthuys

Heerenveen ontstaat in de zestiende eeuw op de kruising van de straatweg tussen Leeuwarden en Zwolle en de Schoterlandse Compagnonsvaart. Waar mensen zijn, waar een vestiging van handel is (in Heerenveen is dat turf in die jaren), is in de regel algauw ook een kerk. En een kroeg. En een herberg. De herberg in de centrale wijk De Fok in Heerenveen draagt de naam 'Het Posthuys' en is een pleisterplaats voor de postkoets op de lijn Leeuwarden-Zwolle. De postkoets brengt en haalt niet alleen de post in het dorp, maar vervoert ook passagiers. In de herberg kan de vermoeide reiziger overnachten. De paarden worden voor de nacht gestald in de speciale stal achter de herberg.
In de achttiende eeuw is het een lucratief gebouw. In een publicatie uit 1754 wordt op de “herberg het Posthuys” een bod gedaan van “3300 Goudguldens en 15 stuivers”. Door de eeuwen heen heeft Het Posthuys altijd een belangrijke rol gespeeld in de samenleving van Heerenveen en omgeving. Boeren, burgers en buitenlui, kooplieden en complete legers (onder anderen de troepen van Napoleon) volgden de weg langs de herberg. Of naar het Noorden of naar het Zuiden.
Op de plek waar de herberg heeft gestaan, is Het Posthuys zeker twee maal afgebroken en weer opgebouwd. Het huidige gebouw stamt - wat de buitenkant betreft - uit 1885. Hoe de oorspronkelijke herberg en de bijbehorende paardenstal er uit hebben gezien, is nog te bezichtigen op de prachtige historische maquette “Heerenveen 1830” in het Heerenveen Museum en op oude schilderijen.

Het Oude Posthuis

Is de binnenkant anno nu bijna volledig veranderd, wat de buitenkant betreft stamt het huidige gebouw uit eind negentiende eeuw. Men spreekt van 'Het Oude Posthuis' als men het heeft over het Posthuis van vóór 1885. Het Oude Posthuis is overigens dan al “uitmuntend ingericht met een ruime Gelagkamer, groote en kleine Zaal, Tooneel met Zit- en Kleedkamers, Woonkamer en Keuken, groote Sociëteits- en Biljartzaal, Stalling en Bergplaatsen”, aldus de Leeuwarder Courant van 20 november 1868. Men kan het gebouw bij gesloten briefjes huren.
In 1919 heeft de in die jaren in heel Nederland beroemde toneelacteur en producent Louis Bouwmeester Jr. uit Amsterdam belangstelling voor de N.V. Het Posthuis. Het gebouw wordt in die tijd voor toneelvoorstellingen gebruikt, en Louis Bouwmeester Jr. was “genegen het gebouw voor tien jaar te huren, mits gezorgd wordt, dat het meer modern wordt ingericht." (Leeuwarder Courant, 14 november 1919). Het plan is dan er een vaste bioscoop in te vestigen. Louis Bouwmeester Jr. besluit het Posthuis uiteindelijk toch maar niet te huren.
Overigens heeft het gebouw eind jaren 30 van de vorige eeuw wel zeker een tijdje gediend als filmtheater, geëxploiteerd door de belende bioscoopfamilie Miedema uit Sneek. Het Posthuis is ook vaak het toneel van heftige en drukbezochte bijeenkomsten, zoals de vergaderingen in de jaren 30, wanneer de drie gemeenten Aengwirden, Schoterland en Haskerland de nieuwe gemeente Heerenveen laten ontstaan, met burgemeester Falkena als eerste burgemeester in 1932.

Gemeenschapsbezit

In 1966 koopt de gemeente Heerenveen het Posthuis en maakt het tot een gemeenschapscentrum. Als de gemeenteraad begin jaren 80 moet kiezen om óf van de Schouwburg-Bioscoop óf van het Posthuis een volwaardig theater te maken, wordt met één stem verschil gekozen voor verbouwing van het Posthuis. De Schouwburg-Bioscoop moet in de jaren 90 wijken voor het nieuwe gemeentehuis aan de Crackstraat.
Op 1 oktober 1983 reist Commissaris der Koningin van Friesland Hans Wiegel naar Heerenveen in een heuse postkoets met paarden. Wiegel komt het gebouw aan de Fok 78 heropenen als het Posthuis Theater. Na een extreme make over is de binnenkant rigoureus aangepakt. Het theater heeft nu een kleine 400 zitplaatsen. Het publiek kijkt zijn ogen uit in een compleet in rood gehuld interieur. Achter aan de buitenkant is er een metershoge toneeltoren verrezen, waardoor er op het podium plaats is voor de nieuwste professionele theatervoorstellingen. Men kan weer gezellig uit in Heerenveen...

Posthuis Theater

Het 'nieuwe' Posthuis Theater heeft één theaterzaal. Naast de theaterzaal is er nog een kleine zaal, de Jachtweide. Een benaming die is overgebleven uit vroeger dagen. Het karakteristieke lijsttoneel in de theaterzaal en de mooie grote bogen in de ramen in de Jachtweide zijn behouden gebleven. Dit zorgt ervoor dat het theater een authentieke sfeer uitstraalt.
Inmiddels heeft de gemeente Heerenveen het aangrenzende pand Achter de kerk 2 erbij gehuurd als nieuwe entree. Hier is het horecadeel (bar en keuken) gevestigd. Op de bovenverdiepingen bevinden zich kantoor- en vergaderruimtes.